Old normal style

[dust]

typicalHpa_v1(1) by St Lim, on Flickr

วงจรอันนี้ เป็นอะไรที่พื้นๆง่ายๆที่สุด แต่เสียงที่ได้น่าพอใจมาก
ไม่ว่าคุณจะเลือกหลอดไดรเวอร์เบอร์อะไร ไปจับคู่กับหลอดเพาเวอร์อะไร ผลก็ควรจะออกมาได้ดี
อาจจะเพราะ ด้วยความที่เป็นหลอดไตรโอด มันเลยเสียงดีแบบง่ายๆครับ

[dust]

typicalHpa_ps(1) by St Lim, on Flickr

ภาคจ่ายไฟ ผมเร็กกูเลตเฉพาะไฟจุดไส้หลอดเท่านั้น
ส่วนไฟไฮโวลท์ ผมทำเป็นpi filter เพราะต้องการฮาร์โมนิคส์
ตัวเลือกของการเร็กกูเลตไฮโวลท์ มีไม่นาก ถ้าไม่ซีรีส์มอสเฟต ก็ต้องไปshunt reg อันหลังนี้ไม่ชอบมากๆเพราะฮาร์โมนิคส์หาย
ส่วนการเร็กกูเลตด้วยมอสเฟต จะได้แคแรคเตอร์เสียงแบบเพนโธดให้กับหลอดไตรโอด แล้วจะทำไปเพื่อ....?

ถ้าใครรู้สึกว่าการทำฟิลเตอร์แบบนี้ยังให้เสียงไม่สะอาดพอ ผมแนะนำครับว่า ลองทำเป็น
C-L-C-L-C-L-C-L-C ลองใส่โช้คสัก4ตัว เอาแค่5Hนี่แหละ ส่วนซี อาจจะใส่ค่าเพียง 10-22uF ก็น่าจะพอ
แล้วคุณจะได้เห็นความ อะเมซซิ่งของโช้ค ว่ามันจ่ายกระแสได้ดีฟุดๆ

[dust]

TypicalHpa2021_1 by St Lim, on Flickr

ในรูปนี้เป็นแอมป์ตัวอย่างก็แล้วกัน หลอดไดรเวอร์ NEC 12AD7 to Sylvania 12AU7
อาจจะดูแปลกสักนิดกับหลอดโนเนม 12AD7 ผมก็เพิ่งจะไปค้นจนเจอล่ะว่า มีหลอดนี้ซุกอยู่ในลิ้นชักด้านในสุด
ซื้อมานานแสนนาน เคยลองฟังครั้งเดียว เสียงจืด เลยไม่ได้สนใจ
ที่ซื้อมาเพราะเหตุผลเดียวจริงๆ ไม่มีหลอดอื่นให้ซื้อเลยจำใจต้องซื้อหลอดเบอร์นี้มา เพราะมันดูแล้วน่าจะใช้ได้ แต่ก็ไม่ได้ใช้

12AD7 เป็นหลอดเวอร์ชั่นพิเศษเทียบเท่า 12AX7 ที่ซิลเวเนียสร้างขึ้น แล้วส่งต่อให้กับNEC
ว่ากันว่าเป็นหลอดที่ผลิตขึ้นมาในช่วงเวลาสั้นๆ เข้าใจว่าคงจะไม่เป็นที่นิยม แต่ก็เป็นหลอดไฮมิวที่ฮัมน้อยสุดๆ และไมโครโฟนิคต่ำมากที่สุด
แล้วมันก็เป้นอย่างนั้นจริงๆ

เสียงของหลอด NEC 12AD7 to 12AU7 จะให้เสียงเรียบๆ มีฮาร์โมนิคส์ที่ดี ไม่มีอะไรขาด ไม่มีอะไรเกิน พอดีๆ
ผมชอบโทนเสียงของคู่นี้ที่ลงตัวกันตรงที่ ฟังแล้วให้ความรู้สึกเป็นอนาล็อกพอสมควร แล้วมันเงียบสงัดมากๆ

ส่วนหลอดอื่นๆที่ผมลิสต์ไว้ในวงจร ผมทดลองมาหมดแล้วครับ
เรื่องโหลดของเอาท์พุท ควรดูให้เหมาะสมกับหลอดแต่ละเบอร์ด้วย หลอดกลุ่มบนตัวหนังสือสีแดง
อาจจะรันกระแสได้มากขึ้นไปมากกว่า10mA ไปดูดาต้าชีตเอาเอง

ส่วนหลอดกลุ่มล่าง ขอย้ำว่าต้องรันที่ไม่เกิน 10mA จึงจะอยู่ในโซนSOA แบบเซฟๆ

[dust]

6n6_vs_6h30 by St Lim, on Flickr

จากวงจรที่ผมได้โพสต์ไปเมื่ออาทิตย์ที่แล้ว ผมคิดว่าไฮไลท์น่าจะอยู่ที่หลอดคู่นี้ คือ 6N6p & 6H30p เชื่อว่าส่วนใหญ่คงจะเคยฟังไปแล้วกับหลอด 6N6p แต่หลายๆคนอาจจะยังไม่เคยได้เล่นหลอดเบอร์ 6H30p

ผมรีวิวให้พอได้ไอเดียครับว่า หลอดสองเบอร์นี้ต่างกันอย่างไร
ก่อนอื่นต้องเท้าความไปสักนิดว่าหลอดเบอร์ 6N6p นั้นเป็นหลอดรัสเซียที่ทำขึ้นมาโดยสเป็คใกล้เคียงกับหลอดเบอร์ 7119 ซึ่งเป็นหลอดเวอร์ชั่นพิเศษของเบอร์ 5687 อีกทีหนึ่ง

หลอด 6N6p ที่ขายในอีเบย์มานานยี่สิบกว่าปีที่ผ่านมา มีหลากหลายเวอร์ชั่นมากมายครับ ผมเองไม่ได้สนใจอะไรมากขนาดนั้น เท่าที่มีก็เป็นใหม่บ้าง used ก็มีปนเปกันไป พ่อค้าบางรายก็อ้างว่าหลอด 6N6p เวอร์ชั่นที่ดีที่สุด คือหลอด Novosibirsk(โนโวซีบิรสก์) ที่บนหลอดมีแต้มสีแดง ซึ่งผมก็ได้มาแบบหลงๆอยู่หลอดนึง ถ้าเทียบกับหลายๆหลอดของ 6N6p อื่นๆที่ผมมี หลอดแต้มแดง เสียงจะใหญ่และมีฮาร์โมนิคส์ที่เยอะกว่าหลอดอื่นๆครับ

และหลอด 6N6p ก็ยังมีเวอร์ชั่นเกรดอุตสาหกรรม คือ 6N6p-I ที่ได้กลายมาเป็นต้นแบบของการพัฒนาต่อมาจนกลายเป็น 6N30pในเวลาต่อมานั่นเอง

ในบอร์ดแอมป์ตามวงจรข้างบน พร้อมด้วยภาคซัพพลายแบบเดิม หลอดไดรเวอร์เป็น Heerlen ECC88 ขาธรรมดาครับ เข้าสู่ประเด็นเลย 6N6p ฟังแล้วจะให้ฟีลลิ่งที่มีความเป็นมิวสิคคัลมาก เป็นหลอดที่มีcoloration ในแบบตัวเองพอสมควร ความเป็นไฮไฟและรายละเอียดเสียงอยู่ในเกณฑ์ดีทุกประการ พื้นเสียงเงียบสงัดใช้ได้ เสียงกลางสวีทพอสมควรครับ ข้อเสียอาจจะอยู่เบสซึ่งมีอาการยานๆนิดหน่อย และโทนเสียงโดยภาพรวมที่ออกจะติดโทนดาร์คนิดๆ นอกนั้นก็ไม่มีอะไรแย่ๆมากนัก

สำหรับหลอด 6H30p อันนี้เป็น ยี่ห้อSovtek ปี2000 ไม่แน่ใจว่าผลิตในโรงงานReflektor รึเปล่า แต่นักเล่นโดยทั่วไปเห็นพ้องกันว่าหลอดSovtek ดีและเหมาะสมกับราคาที่สุด ไม่แพงโอเวอร์อย่างหลอดรุ่นเก่าๆของโรงงานReflektorเอง ซึ่งปัจจุบันราคาไปไกลลิบแล้ว

เสียงของ 6H30p โดยภาพรวมเมื่อเทียบกับ 6N6p เสียงสะอาดกว่าในทุกๆย่านเสียง และนั่นทำให้เมื่อฟังแล้วรู้สึกว่าจะรับรู้รายละเอียดเสียงได้มากกว่าเดิมด้วย โทนเสียงหลอด 6H30p เป็นโทนเสียงแบบกลางๆเรียบๆ บางคนฟังแล้วอาจจะรู้สึกเฉยๆ เพราะฟังดูไม่ใคร่มีเสน่ห์ แต่หลอดแบบนี้สำหรับผมแล้ว ฟังได้นาน และฟังกับเพลงได้ทุกแนว ไม่ใช่ว่าเสียงย่านมิดเรนจ์จะแห้งแล้งจืดชืดอะไรอย่างนั้น เสียงกลางเจือด้วยความหวานและฮาร์โมนิคส์พอสมควร ผมให้คะแนนความเป็นไฮไฟที่ดีกว่า 6N6p แต้มแดง โดยเฉพาะย่านเบสที่ 6H30p เสียงเบสชัดกว่า สะอาดกว่า และเสียงเบสเก็บตัวดี

ในแอมป์หูฟังที่ผมทำขึ้นมานี้ จะเห็นว่านอกจากจะเร็กกูเลตไฟจุดไส้หลอดแล้ว ยังมีCCS LM317 ไบแอสที่คาโธดด้วย นี่ช่วยทำให้หลอด 6N6p มีเสียงที่สะอาดขึ้นและน๊อยส์ต่ำด้วย สมมติว่าถ้าเอาหลอดสองเบอร์นี้ไปใช้งานอาจจะเป็นภาคอินพุทหรือไดรเวอร์ในเพาเวอร์แอมป์หลอด แล้วจำเป็นที่จะต้องจุดไส้หลอดด้วยไฟเอซี หลอด6N6pจะมีน๊อยส์มากกว่าอย่างชัดเจน โดยเฉพาะการฮัมของฟิลาเมนท์ ผมไม่ได้บอกว่าการจุดไส้หลอดด้วยไฟเอซีไม่ดี การใช้ไฟเอซีจะได้ฮาร์โมนิคส์ที่เยอะกว่าดีซี  ถ้ารักเสียงแบบหลอด6N6pจริงๆ ผมแนะนำว่าลองซื้อสักหลายๆหลอดมาคัดดูว่า หลอดไหนเมื่อจุดไส้หลอดด้วยเอซีแล้ว จะมีฮัมและน๊อยส์ต่ำ  จากจำนวนหลอด15-16หลอดที่ผมซื้อมา ผมคัดได้สองคู่ที่เงียบมาก แล้วเสียงดีมากๆด้วย ไม่ใช่หลอดแต้มแดงน่ะครับ ให้เพื่อนไปคู่นึงใส่ในเพาเวอร์แอมป์ SE KT88 เค้าก็ว่าเสียงดีจริง

[dust]

ลืมบอกไปว่า ในบอร์ดแอมป์นี้ ผมยังไบแอสกระแสคาโธดด้วย CCS LM317 ที่ 10mA อย่างเดิม
จริงๆแล้วก็ไม่ใช่เหตุผลอะไรที่ลึกซึ้ง แบบว่า พยายามหาR ค่า 100 แบบดีๆถูกใจยังไม่เจอ
ใจจริงอยากจะไบแอสกระแสให้ได้ ราว 12.5-15mA จะได้กำลังมากขึ้นไปอีก

แต่ถ้าเกิน15mA คงจะไม่ไหว
ถึงแม้ว่าในดาต้าชีตจะระบุว่า 6N6p มีค่า Plate dissipation 4W/plate ก็ตาม
แต่ในกรณีที่ใช้งานทั้งสองเพลทร่วมกัน ไบแอสค่าเท่าๆกันอย่างนี้ ต้องลดค่า Plate dissipation ลงมาอีกครับ
ผมก็ไม่แน่ใจเหมือนกันว่าควรจะลดลงมาเท่าไร แต่เท่าที่เคยดูหลอดเบอร์อื่นๆในดาต้าชีตของRCA
จะแนะนำให้ลดลงจากค่าสูงสุด -25%โดยประมาณ

แล้วก็อีกประเด็นหนึ่งที่ไม่ควรมองข้าม บ้านเราอยู่ในโซนร้อนชื้น การระบายอุณหภูมิจากหลอดไปสู่บรรยากาศรอบๆตัว
จะสู้ประเทศเมืองหนาวไม่ได้น่ะ เลยคิดเล่นๆว่าลดลงอีก -10%ก็น่าจะดี หลอดจะได้ใช้ได้นานๆไงล่ะ

[yowza]

Amp 6ak6ทีีทำไว้ครับ วงจรน่าจะใช้ el84กะax7มััง จำไม่ค่อยได้ ใช้หม้อแปลงเทปรีล 220vพอผ่าสไดโอดเกือบๆ300 ใช้ crcrcก็เรียบดีคับไม่มีฮัม ขนานrเพื่อให้มันทนวัตต์สูงๆเพราะ ดร็อปไฟเหลือ 200กว่าๆ ร้อนมากๆ พอฟังเสียงแตกครับ เลยเปลี่ยนหลอดหน้าเป็น 6aq8 ฟังได้เลย ทีีใช้หลอดนี้เพราะหม้อแปลงไฟ.45mA  ใช้6ak6 15mAสองหลอดสามสิบ ที่เหลือคงพอสำหรับหลอดหน้า หม้อแปลง.opt
line philips  ทั้งหมดคิดเอง เออ เอง เดามั่วๆ ไม่มีวิชาการอะไรเลย ส่งเดชล้วนๆคับทำตามประสาเด็กน้อย

[yowza]

ทำใส่กล่องไม้ กว้างคืบยาวสองคืบ ปลดไฟออกเพราะ ดร็อป ไฟไม่ลง ร้อนมากๆ  ถ้าไม่เปลี่ยนหม้อไฟ ก็ต้องทำเป็นปรีเะคับ ทิ้งไว้จนฝุ่นจับ ยังไม่ได้แก้เลย ทำตั้งกะยังไม่มีครอบครัว จนปัจจุบันคนโตจะหกขวบ คนเล็ก ยี่สิบวัน ยังอยู่ที่เดิมเลย เหอๆๆ สักวันคงได้ทำต่อ ตัวนี้น่าจะเกือบๆ สิบปีละมั้ง

[yowza]

ลืมรูปไส้ใน ยัง งงๆ อยู่ เมื่อก่อนทำไปได้ไงมั่วดีจัง

[yowza]

ด้านหน้า ฝุ่นเยอะจัง

[yowza]

เห็นเล็กๆ มีเบสนะครับ

[dust]

Amp 6ak6ทีีทำไว้ครับ วงจรน่าจะใช้ el84กะax7มััง จำไม่ค่อยได้ ใช้หม้อแปลงเทปรีล 220vพอผ่าสไดโอดเกือบๆ300 ใช้ crcrcก็เรียบดีคับไม่มีฮัม ขนานrเพื่อให้มันทนวัตต์สูงๆเพราะ ดร็อปไฟเหลือ 200กว่าๆ ร้อนมากๆ พอฟังเสียงแตกครับ เลยเปลี่ยนหลอดหน้าเป็น 6aq8 ฟังได้เลย ทีีใช้หลอดนี้เพราะหม้อแปลงไฟ.45mA  ใช้6ak6 15mAสองหลอดสามสิบ ที่เหลือคงพอสำหรับหลอดหน้า หม้อแปลง.opt
line philips  ทั้งหมดคิดเอง เออ เอง เดามั่วๆ ไม่มีวิชาการอะไรเลย ส่งเดชล้วนๆคับทำตามประสาเด็กน้อย

หลอดเบอร์ 6AK6 ไม่เหมาะกับการทำเพาเวอร์แอมป์สักเท่าไหร่ เพราะกำลังน้อย
และยังมีค่าโหลดอิมพีแดนซ์ที่สูงมาก 10K ค่าโหลดที่สูงมากๆ ทำให้ช่วงการใช้งานค่อนข้างจำกัด
นั่นหมายถึงว่า ถ้าปรับโวลท์เพิ่มขึ้นไป ค่าโหลดก็ต้องเพิ่มตามขึ้นไปอีก แล้ววัตต์ที่ได้ก็จะลดลงไปอีก

ที่ผมใช้หลอดเบอร์นี้ได้ค่อนข้างประสบความสำเร็จ เป็นหลอดไดรเวอร์ ต่อเป็นเพนโธดเสียงดีมากๆ
นอกจากนี้เคยเห็นแอมป์ยี่ห้ออะไรสักอย่างใช้เป็นภาคอินพุทในแอมป์พุชพูลราคาแพงไม่ต่ำกว่า USD5-6K
เป็นหลอดที่ดี แต่ต้องใช้ให้ถูกที่

ถ้าจะทำเพาเวอร์แอมป์ ควรทำเป็นแบบขนาน จะได้วัตต์เพิ่มขึ้นและลดค่าโหลดเอาท์พุท

[dust]

ลืมไปอีกเรื่องนึง การใช้ตัวต้านทานดร็อปไฟสูง อาจจะไม่ใช่ตัวเลือกที่ดี
เพราะมันอาจจะทำให้เกิด Thermal noise ขึ้นมาได้
ถึงแม้ว่า จะมีการเผื่อค่าวัตต์ไว้เยอะๆแล้วก็ตาม แต่มันอยู่ในกล่องไม้ แล้วการระบายความร้อนดีรึเปล่า?
ผมไม่รู้ ต้องไปหาคำตอบเอาเอง

[dust]

5686_hpa_1 by St Lim, on Flickr

แนะนำหลอดเล็กๆที่น่าทำเพาเวอร์แอมป์ หรือจะทำแอมป์หูฟังก็ดี เบอร์5686 ผมว่าหลายๆคนเคยเห็นหลอดเบอร์นี้กันมาแล้วอย่างแน่นอน
เพราะเบอร์มันอยู่ติดกัน 5686-5687 ผมจำหลอดเบอร์นี้ก็เพราะ5687 แต่มันไม่ได้มีอะไรที่เหมือนกันเลย

5686 เป็นหลอด mini beam power ในดาต้าชีตแนะนำให้ใช้เป็น audio amp ด้วย
โหลดอาจจะสูงไปนิดที่ 9K แต่ได้กำลังในเพนโธดโหมดถึง 2.7W สเป็คน่าสนใจ
ถ้าต่อเป็นไตรโอด อาจจะมีลุ้นได้กำลังเกือบ1W โหลดน่าจะราวๆ 5-7K

ในรูปผมต่อเป็นแอมป์หูฟังSE amp  ต่อเป็นไตรโอด ขับด้วย 6072A ต่อแบบขนาน
ตั้งกระแสคาโธดไว้ประมาณ 15mA ได้กี่วัตต์? ไม่รู้สิ ขี้เกียจมานั่งคิดแล้ว
เท่าที่ฟังกำลังดีพอสมควร เสียงโดยรวมออกแนวเรียบๆติดวอร์มแบบหลอด

ที่ผมชอบหลอดเบอร์นี้เป็นพิเศษ ก็ตรงที่เป็นหลอดบีม-เพนโธดที่เงียบมากๆ
แบคกราวน์เงียบสงัดจริงๆ

ส่วนการต่อเป็นเพาเวอร์แอมป์ ยังไม่เคยทำเลย ไม่มีเอาท์พุท 9-10K
มีอีกเรื่องที่น่าคิดเกี่ยวกับหลอดเบอร์นี้คือ watt dissipation , plate+g2= 8.25W+3.3W
กับโครงสร้างหลอดขนาดเล็กแบบนี้ ถ้ารันกันเต็มๆ หลอดอาจจะระบายความร้อนไม่ทันก็ได้

[dust]

12BY7A_hpa_1 by St Lim, on Flickr

เท่าที่ได้ลองหาข้อมูลหลอด5686 ดูจะเป็นหลอดที่ไม่นิยมกันสักเท่าไหร่
ผมจำได้ว่า เคยเห็นในเว็บAli มีขายแอมป์หลอดหูฟังเบอร์5686ด้วย

และคุณTubelabSE ฮาร์ดคอร์หลอดตัวจริงแห่งเว็บ diyaudio.com ได้พูดถึงหลอดเบอร์5686ไว้ว่า
เป็นหลอดที่น่าสนใจ แต่แกได้แค่ทดลองทำเป็นคาโธดฟอลโลเว่อร์ ยังไม่เคยทดลองต่อเป็นเพาเวอร์แอมป์ เพราะมีหลอดอื่นเยอะเกิ้น
แล้วแกก็พูดเปรียบเทียบกับหลอด 12BY7 แกบอกว่าหลอด12BY7เสียงดีกว่า

สำหรับผมแล้ว ถ้าเปรียบกันด้วยความเป็นแอมป์หูฟังแล้ว ต่างก็มีดีในแบบของตัวเอง
หลอด12BY7A เป็นหลอดที่ให้ภาพซาวน์สเตจที่สมบูรณ์แบบที่สุดหลอดนึงในบรรดาสารพัดหลอดที่เคยเล่นมา
ทั้งซาวน์สเตจด้านกว้างและด้านลึก รายละเอียดเยอะมาก อันนี้เฉพาะหลอดGEเท่านั้นน่ะ RCA จะออกหวานๆเนียนๆ แต่ไม่ไฮไฟเท่าGE

ส่วนหลอด5686 จะเป้นอะไรที่ฟังง่ายๆกับแนวเพลงอะไรก็ได้ มีซาวน์สเตจที่ดีพอสมควร
แม้จะให้รายละเอียดน้อยกว่า แต่มันก็เงียบสงัดกว่า

หลอดเบอร์12BY7A กลายเป็นหลอดที่คนสมัยนี้ไม่รู้จักกันเสียแล้ว
แนะนำตัวกันสักนิดว่า หลอดเบอร์นี้ เป็นภาคอินพุทของแอมป์ Harman Kardon Citation นั่นเอง
ลองไปหาวงจรดูกันเอาเอง